Trong những năm gần đây, nền giáo dục Việt Nam đã có một bước tiến rất lớn khi tập trung vào phát triển năng lực của người học. Thay vì chỉ chú trọng đến nội dung “học sinh sẽ học những gì”, giáo dục hiện nay ưu tiên việc “học sinh sẽ làm được những gì”. Vậy thế nào là dạy học phát triển năng lực? Những phương pháp dạy học nào đang được áp dụng để đạt được mục tiêu này? Mời quý phụ huynh khám phá một số thông tin qua bài viết sau đây của Vnedu Tra Cứu Điểm.

Thế nào là dạy học phát triển năng lực

Dạy học theo hướng phát triển năng lực là mô hình chú trọng tối đa phát huy khả năng của người học. Năng lực của học sinh bao gồm ba yếu tố: kiến thức, kỹ năng và thái độ. Thiết kế hoạt động dạy và học trong mô hình này có sự kết hợp và tương tác giữa các yếu tố nhằm giúp người học thể hiện khả năng học tập thực tế của mình. Từ đó, học sinh có thể tích cực, tự giác, chủ động và nâng cao tinh thần tự học để không ngừng cải thiện năng lực.

Ví dụ, khi học Địa lý lớp 7 về ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa, mục tiêu bài học có thể được thiết kế theo hai cách tiếp cận khác nhau:

• Theo phương pháp truyền thống: Học sinh tập trung ghi nhớ khái niệm.
• Theo phương pháp phát triển năng lực: Học sinh tham gia thảo luận nhóm và trình bày ba phương án khắc phục vấn đề.

Khi so sánh hai mục tiêu bài học, ta thấy:

• Giống nhau: Cả hai phương pháp đều hướng đến học sinh và kết quả buổi học.
• Khác nhau: Phương pháp phát triển năng lực nhấn mạnh quá trình học tập, giúp học sinh suy nghĩ từ nguyên nhân đến giải pháp và tổng hợp thành phương án thực tế. Từ đó hình thành khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh, một điểm mạnh so với phương pháp truyền thống vốn chỉ tập trung vào việc ghi nhớ nội dung kiến thức.

Dạy học phát triển năng lực giúp học sinh tự định hướng học tập, xây dựng tư duy phản biện và nâng cao năng lực giải quyết vấn đề, giúp họ thích nghi với thế giới không ngừng thay đổi.

6 phương pháp dạy học phát triển năng lực cho trẻ phổ biến

Sau đây là một số phương pháp dạy học phát triển năng lực cho học sinh đạt kết quả cao nhất:

Học tập kết hợp với các hoạt động đi kèm

Thông qua các hoạt động học tập đa dạng như khởi động đầu giờ, đọc tài liệu, sử dụng sách giáo khoa, tham gia trò chơi và làm việc nhóm, học sinh có cơ hội tự tìm tòi, nghiên cứu và củng cố kiến thức hiệu quả hơn, đồng thời phát triển toàn diện năng lực của mình. Nhờ đó, học sinh rèn luyện kỹ năng và hình thành thái độ học tập tích cực. Ngoài ra, khi môi trường học tập trở nên sôi động và hứng thú, hoạt động dạy học cũng chủ động và hiệu quả tiếp thu đạt mức tối đa.

Học trên sự tương tác và hợp tác

Trong mô hình giáo dục định hướng phát triển năng lực, giáo viên và học sinh tương tác hai chiều thông qua các hoạt động hỏi đáp, tranh luận và phản biện. Điều này giúp tăng cường giao tiếp và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập. Đồng thời, mô hình này thúc đẩy sự tự tin của học sinh khám phá và xử lý vấn đề. Giáo viên cần nắm rõ sở trường và hạn chế của từng học sinh để có thể đồng hành và hỗ trợ tốt nhất trong quá trình học tập của họ.

Xem thêm: >>> Giải đáp: Ba mẹ có nên cho trẻ học tiếng Anh sớm?

Học tập cá nhân hoá

Phương pháp học tập cá nhân hóa tập trung vào sự khác biệt năng lực, trình độ và sở thích của từng học sinh. Tính cá nhân hóa thể hiện qua tốc độ tiếp thu và khả năng lĩnh hội tri thức của mỗi học sinh. Để hỗ trợ, giáo viên cần thiết kế giáo án dựa trên nhu cầu và khả năng của từng học sinh. Đồng thời, việc đánh giá cũng cần được cá nhân hóa để đảm bảo tính khách quan và chính xác. Khi khả năng của học sinh được nhận định đúng đắn, họ sẽ học tập với tinh thần trách nhiệm và chủ động hơn.

Hình thành thói quen tự học

Hiện nay, định hướng cho học sinh tự học là rất quan trọng để giúp các em phát triển tinh thần tự giác và khả năng tự học suốt đời. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh suy nghĩ, khám phá và tự nắm bắt kiến thức để đạt được mục tiêu bài học. Cách tiếp nhận kiến thức này giúp học sinh tránh học vì thành tích hay làm đẹp bảng điểm. Phương pháp này thúc đẩy khả năng nghiên cứu và tìm kiếm tài liệu, góp phần quan trọng trong việc phát triển tính chủ động và tinh thần tự học của học sinh.

Dạy học kết hợp đánh giá

Nhà trường và giáo viên cần tích hợp kiểm tra, đánh giá trong quá trình giảng dạy để thúc đẩy động lực học tập và nâng cao kiến thức của học sinh liên tục. Qua các hoạt động đánh giá này, học sinh có thể nhận thức được rằng kiến thức và năng lực là hai yếu tố hỗ trợ lẫn nhau, góp phần giúp các em tiến bộ.

Điều này thúc đẩy học sinh chủ động hơn trong việc rèn luyện và học tập để cải thiện kết quả đánh giá của mình. Đồng thời, quá trình đánh giá đa dạng và liên tục còn giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

Dạy học kết hợp kiến thức và thực tiễn

Học sinh cần cảm nhận được ý nghĩa thiết thực của những kiến thức và kỹ năng mà các em được học. Sự kết hợp này không chỉ tạo nên hứng thú đối với việc học mà còn giúp khơi dậy niềm đam mê và tò mò về thế giới xung quanh. Khi học sinh nhận ra cách áp dụng kiến thức vào thực tế, họ có thể hiểu sâu hơn và phát triển một cái nhìn toàn diện hơn về cuộc sống.

Nhờ vào sự liên kết này, học sinh được khuyến khích sử dụng toàn bộ khả năng sáng tạo của mình để làm giàu vốn kinh nghiệm sống. Đây là nền tảng không chỉ giúp các em tự tin hơn khi đối mặt với những thách thức mới mà còn thúc đẩy quá trình tự học hỏi và phát triển cá nhân.

Như vậy qua bài viết trên Vnedu Tra Cứu Điểm đã tổng hợp các thông tin chi tiết về dạy học phát triển năng lực. Hy vọng chúng tôi đã cung cấp cho phụ huynh, học sinh và những người quan tâm tới phương pháp này những thông tin hữu ích.